Onderwater biologie

Als je veel duikt, ga je je vanzelf afvragen hoe de 'samenleving' onder water eruit ziet. Dan is het leuk om de specialisatie 'onderwaterbiologie' te gaan doen. (bio = leven, logie = alles weten over).
En als je onderwaterbiologie heel leuk vindt, kun je later zeebioloog worden, dan duik je voor je beroep!

In dit stukje kun je een beetje kennismaken met de biologie, door een paar dingetjes te laten zien. Er is natuurlijk veel meer!

Leefwijze van dieren

Als je speciale dieren wilt zien, moet je weten waar ze leven en wanneer ze actief zijn. Sepia's (kleine inktivssen) komen in het voorjaar massaal naar de Oosterschelde om te paren, maar in december zul je ze niet vinden.

Ook is het handig om te weten wanneer de dieren actief zijn - zie je ze alleen met een nachtduik? - en waar ze zich verstoppen.

Als je veel weet van onderwaterbiologie, is dit geen geheim meer voor je! Palingen zijn bijvoorbeeld nachtdieren, kijk maar!

Camouflage

Veel vissen zorgen dat hun kleuren niet opvallen in de omgeving. Daarom ook hebben vissen vaak een donkere bovenkant zodat roofvogels ze niet zo goed zien in het water, en een witte buik, zodat ze van onderaf wegvallen tegen het licht.

Octopussen (grote inktvissen), zoals op de linker foto, zijn de cameleons van de zee - ze kleuren mee met hun omgeving! En rechts zie je een pauwoog platvis, die in het zand bijna niet opvalt. Alle platvissen zijn meesters in camouflage! Zo zorgen ze ervoor dat ze niet opvallen op de zandbodem waar ze op liggen. Kijk ook maar eens hieronder hoe goed de schorpioenvis en de pauwoog platvis ervoor zorgen niet op te vallen.

Eten en gegeten worden - voedselkringloop

Net als op het land moet elk levend wezen eten, maar wordt ook zelf opgepeuzeld. Alleen de grootste dieren worden niet echt opgegeten, maar als ze dood gaan dan zorgen bacterien en kleine diertjes ervoor dat hun dode lijf weer omgezet wordt in voedsel voor het begin van de voedselkringloop.

De pijlen in dit plaatje (van Ecomare) laten zien wie door wie wordt gegeten. Om een kringetje te volgen: onderaan staan de voedingsstoffen. Deze zorgen ervoor dat kleine plantjes (fytoplankton) die in het water zweven groeien. Dit wordt opgegeten door jonge visjes. Deze worden opgepeuzeld door grotere vissen. En die staan weer op het menu van zeehonden.

Als de zeehond dood gaat, dan zinkt hij naar de bodem. Bacterien en aaseters als krabben verteren het dode lijf van de zeehond en maken hier... voedingsstoffen van. Zo blijft al het leven in zee bestaan.

Poetsstation

Bij koraalriffen zijn er plaatsen waar groepen van speciale garnalen en kleine visjes bij elkaar leven. Deze garnalen en visjes eten parasieten die op de huid en in de kieuwen van grote vissen zitten.

Parasieten zijn kleine beestjes die leven van hun 'gastheer', de grote vis waar ze op zitten. Hier kunnen de grote vissen soms ook ziek van worden!

 

De poetsvisjes maken de gastheren schoon door de parasieten te eten. Ze zwemmen zelfs in de bek en tussen de kieuwen van de grote vissen, maar omdat ze nuttig werk doen, worden ze zelf niet opgepeuzeld. Kijk maar op de plaatjes!

En, als je geduld hebt, lang je mond open en je adem vast kunt houden, dan...

wil een ijverige garnaal graag je tanden poetsen!

Symbiose

Symbiose wil zeggen dat twee dieren intens samenleven en daar allebei beter van worden. Een bekend voorbeeld is de clownvis, die leeft in de tentakels van een zee anemoon.

Een zee anemoon is een holtedier en heeft op zijn tentakels 'netelcellen'. Hiermee kan de anemoon kleine visjes verdoven. De tentakels brengen de verdoofde visjes naar de mond van de anemoon en hij verteert ze.

De clownsvis heeft op zijn vissenhuid een speciale slijmlaag, zodat hij niet verdoofd kan worden. En omdat ze zo vrolijk daar rondzwemmen, komen meer visjes kijken bij de anemoon, die dan worden opgepeuzeld. En zo heeft de clownsvis ook een veilige omgeving, want elke vis die in de buurt komt is eten voor de anemoon.

Hoe zien de beestjes er van binnen uit?

Als je het leuk vindt, dan kun je ook opzoeken hoe vissen en andere dieren er van binnen uit zien. Soms heel eenvoudig, zoals een holtedier met netelcellen. Bekende soorten hiervan zijn kwallen en poliepen.

De poliepen zijn soms heel klein, en vormen dan in grote groepen bij elkaar het koraal. Ze zetten vaak een kalkskelet af waarop ze leven. Dus koraal is niet dood, maar bestaat uit miljoenen koraalpoliepen, zoals deze bol hersenkoraal op de foto links.

Grotere poliepen zijn de zee anemonen. Op de foto rechts kun je mooi de holte van deze anemoon zien. En kwallen zijn zwevende holtedieren. En als je wel eens door een kwal bent 'gebeten' dan ken je het effect van netelcellen!

Ingewikkelder is de opbouw van vissen. Kijk maar naar het plaatje van deze baars:

De cijfertjes hebben ook betekenis:
1. Is het zijlijnorgaan, een heel gevoelige 'streep' op de flank van de vis. Hiermee voelt hij beweging (roofdieren!) in het water.
2. Is de zwemblaas. Dit is het 'trimvest' van de vissen, hiermee zweeft ook de vis in het water. Dit trucje hebben wij met ons trimvest dus van de vissen afgekeken!
3. Zijn de kieuwen. Net als mensen hebben vissen zuurstof nodig om te leven. Mensen ademen en halen met de longen zuurstof uit de lucht. Vissen laten water langs hun kieuwen stromen en halen de zuurstof uit het water.

Natuurlijk zijn er nog veel andere soorten dieren om eens goed te bekijken, zoals schaaldieren (krabben en kreeften), weekdieren (zoals inktvissen), kraakbeenvissen (zoals haaien en roggen), zeezoogdieren (dolfijnen), teveel om op te noemen........

Er is nog veel meer te leren over de prachtige onderwaterwereld!

Veel succes met de specialisatie Onderwater biologie!

De volgende specialisatie is bootduiken.